Tên di sản : Đền thờ Bình Vương Dương Tam Kha
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 2996/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đền thờ Bình Vương Dương Tam Kha được cấu gồm Cổng, Sân, Đền chính.
Cổng: hiện nay là cửa lùa ngăn cách sân với đường làng.
Sân: hình chữ nhật chiều dài 12m, rộng 10m, được láng xi măng.
Đền chính: Diện mạo Đền thờ Bình Vương Dương Tam Kha được cấu trúc gồm 3 gian tiền đường và một gian hậu cung nằm dọc theo hướng nhà thờ.
Nhà tiền đường: Diện mạo bên ngoài được làm hai tầng, mái lợp ngói vẩy. Mái dưới bờ dải đắp vuông vức, có kìm nóc ở 4 góc mái, mái trên, bờ dải, bờ nóc được đắp vuông vức, 4 góc mái được đắp hình rồng đầu hướng ra ngoài, bờ nóc đắp hình lưỡng long chầu nhật.
Ở phía dưới, hiên để thông 3 mặt hiên trước có kích thước dài 10,35m, rộng 1,96m, trên tường vẽ trang trí hình hộ pháp (quan võ), hiên sau dài 10,35m, rộng 2,2m, trên tường vẽ trang trí hình hộ pháp (quan văn); hiên trái dài 9,45m, rộng 1,95m, để thông với hiên trước và sau.
Phía trong có chiều dài 8,04m, chiều rộng 4,79m được chia thành 3 gian với hai vì kèo chính bằng bê tông giả gỗ, cấu trúc kiểu gác Trềnh kèo suốt và hai vì kèo phụ, Tránh được gác lên tường, ở đây hệ thống kèo được cấu trúc chụp xuống gối đầu trên tường vì để tạo thành góc mái diêm. Toàn bộ hệ thống xà dọc liên kết các vì được đổ vuông vức ăn mộng vào câu đầu ở vì kèo chính và ăn mộng vào quá giang ở vì kèo phụ để tạo nên một bộ khung vững chắc. Hệ thống hoành tải, rui mè bằng luồng ngâm vững chắc.
Nhà Hậu cung: được cấu trúc một gian nằm sâu vào gian cuối cùng ở bên hữu nhà Trung đường (thông thường thì đây là chỗ thông hiện như hè bên trái) có chiều dài (sâu 2,5m, rộng 2m). Kết cấu kiến trúc đơn giản, không có vì kèo mà ở đây các hoành tải được gác trực tiếp lên tường vi của tường sau và tường vi của mái diêm để tạo thành một gian thờ tự.
Nhìn chung, các dấu tích của một ngôi đền cũ không còn lại nhiều, mặt bằng hiện trạng bị chia cắt, chỉ còn lại 4 viên đá kê chân cột, một số đá lan giai bó hiên, một góc của tấm bia đã mờ hết chữ. Dù sao thì những gì còn lại trên vùng đất này cũng minh chứng cho sự ngưỡng vọng của nhân dân đối với một nhân vật lịch sử lớn của dân tộc ở thế kỷ X: Bình Vương Dương Tam Kha (trên thực tế Dương tam Kha làm vua được 7 năm).
Bài trí đồ thờ:
Bài trí hiện vật đồ thờ được phân bố ở nhà Trung đường và Hậu cung như sau:
Nhà Trung đường: được bố trí 3 ban thờ, được xây bằng gạch trát bội vữa, bề mặt áp gạch đỏ. Ban thờ chính giữa là ban thờ dòng tộc họ Dương, ban thờ bên tả thờ Dương Mỹ Tố (con trai Dương Tam Kha), bên hữu thờ Dương Mỹ Tự (cháu Dương Tam Kha), phía trên các ban thờ đặt bát hương và các đồ tế khí. Trước ban thờ tả hữu có đôi độc bình gỗ.
Nhà Hậu cung: ban thờ được xây trát đơn giản, ban thờ có 2 cấp. Trên cùng đặt long ngai, thờ bài vị của Dương Tam Kha, bát hương bằng đá và các đồ tế khí khác như chân nến, khay mịch,...phía trên bàn thờ treo bức ảnh chân dung Bình Vương Dương Tam Kha ngồi trên ngai vàng (vẽ bằng bột màu)